Η σύγχρονη πόλη της Θήβας είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας Θήβας, μίας από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαιότητας. Η περιοχή κατοικήθηκε στους νεολιθικούς χρόνους και άκμασε ιδιαίτερα κατά τη Μυκηναϊκή εποχή. Σε απόσταση 45 χιλιομέτρων από τη Λιβαδειά, στη Μυκηναϊκή ακρόπολη της Θήβας, την Καδμεία, τα ερείπια του αρχαίου πολιτισμού είναι ακόμη ορατά. Η οχύρωση ήταν κατασκευασμένη από ογκόλιθους πάνω στο φυσικό βράχο. Μόνο λίγα τμήματα του τείχους διατηρούνται σήμερα. Από τα σημαντικότερα μνημεία της είναι το Μυκηναϊκό Ανάκτορο, ο ναός του Ισμηνίου Απόλλωνα και οι πύλες της Καδμείας.
Το Μυκηναϊκό Ανάκτορο ή Καδμείον χρονολογείται στο 13ο αιώνα π.Χ. και βρίσκεται περίπου στο κέντρο της ακρόπολης. Το ανάκτορο ήταν διακοσμημένο με τοιχογραφίες και έχουν βρεθεί πήλινες πινακίδες Γραμμικής Β’ γραφής και αμφορείς. Το ανάκτορο καταστράφηκε από πυρκαγιά περίπου το 1200 π.Χ.
Ο ναός του Ισμηνίου Απόλλωνα οικοδομήθηκε μετά τη νίκη των Λεύκτρων, το 371 π.Χ. και ανήκει στη σπουδαιότερη λατρεία των Θηβών, μαζί με αυτή της Δήμητρας Θεσμοφόρου. Στο σημείο, πριν από το ναό αυτό υπήρχε ο αρχαϊκός και ο γεωμετρικός ναός. Σήμερα σώζονται τμήματα της πήλινης κεράμωσης.
Από τις επτά μυθολογικές πύλες της ακρόπολης, σήμερα σώζονται μόνο οι δύο. Βρίσκονται στην ανατολική πλευρά της πόλης και έχουν τα βασικά χαρακτηριστικά της μυκηναϊκής οχυρωματικής τέχνης. Οι υπόλοιπες πύλες τοποθετούνται με βάση τις εξόδους της πόλης προς διάφορα σημεία της Βοιωτίας.
ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΩΝ ΚΑΒΕΙΡΩΝ
Σε απόσταση μόλις 8 χιλιομέτρων δυτικά της Θήβας, βρίσκεται το ιερό των Καβείρων, που είναι αφιερωμένο σε δύο άγνωστης προέλευσης θεότητες, τον Κάβειρο και τον Παίδα. Οι Κάβειροι θεωρούνταν οι προστάτες του αμπελιού και της ευγονίας των ζώων. Αυτό αποδεικνύεται και από τις απεικονίσεις ταύρων που βρέθηκαν εκεί. Το ιερό χρησιμοποιήθηκε για λατρεία από τα ρωμαϊκά χρόνια μέχρι τη ρωμαϊκή μεταχριστιανική περίοδο. Ο ναός διέθετε υπαίθρια αυλή με δύο βωμούς για θυσίες.
Στα ανατολικά του ναού βρίσκονται τα ερείπια ενός αρχαίου μικρού θεάτρου. Χρησιμοποιήθηκε κατά την ελληνιστική περίοδο και δεν είχε σκηνή. Αποτελούνταν από κοίλο δέκα κερκίδων και έναν βωμό στο κέντρο της ορχήστρας. Το μικρό θέατρο χρησιμοποιήθηκε για δρώμενα που αφορούσαν τους πιστούς.
ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ ΠΤΩΟΥ
Μόλις τρία χιλιόμετρα ανατολικά του Ακραίφνιου, σε μία πλευρά του όρους Πτώου, βρίσκεται το ιερό του Απόλλωνα Πτώου. Το ιερό ήταν εξαρτημένο από τη Θήβα, οπότε θεωρείται ότι δημιουργήθηκε μετά την ανοικοδόμηση των Θηβών επί Κασσάνδρου το 316 π.Χ. Στο σημείο υπήρχε προγενέστερος ναός, από τον οποίο σώζονται ελάχιστα λείψανα. Ο νεότερος ναός χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Στην περιοχή υπήρχε μαντείο που ήταν γνωστό σε όλη τη Βοιωτία. Κάθε πέντε χρόνια διοργανώνονταν ποιητικοί και θεατρικοί αγώνες, τα Πτώϊα. Οι αγώνες συνδυάζονταν με θρησκευτικές τελετές και θυσίες. Στο ιερό έχουν βρεθεί χάλκινα αφιερώματα, αγγεία, σκεύη και πολλά αγαλματίδια αφιερωμένα στο θεό Απόλλωνα.
Το Μυκηναϊκό Ανάκτορο ή Καδμείον χρονολογείται στο 13ο αιώνα π.Χ. και βρίσκεται περίπου στο κέντρο της ακρόπολης. Το ανάκτορο ήταν διακοσμημένο με τοιχογραφίες και έχουν βρεθεί πήλινες πινακίδες Γραμμικής Β’ γραφής και αμφορείς. Το ανάκτορο καταστράφηκε από πυρκαγιά περίπου το 1200 π.Χ.
Ο ναός του Ισμηνίου Απόλλωνα οικοδομήθηκε μετά τη νίκη των Λεύκτρων, το 371 π.Χ. και ανήκει στη σπουδαιότερη λατρεία των Θηβών, μαζί με αυτή της Δήμητρας Θεσμοφόρου. Στο σημείο, πριν από το ναό αυτό υπήρχε ο αρχαϊκός και ο γεωμετρικός ναός. Σήμερα σώζονται τμήματα της πήλινης κεράμωσης.
Από τις επτά μυθολογικές πύλες της ακρόπολης, σήμερα σώζονται μόνο οι δύο. Βρίσκονται στην ανατολική πλευρά της πόλης και έχουν τα βασικά χαρακτηριστικά της μυκηναϊκής οχυρωματικής τέχνης. Οι υπόλοιπες πύλες τοποθετούνται με βάση τις εξόδους της πόλης προς διάφορα σημεία της Βοιωτίας.
ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΩΝ ΚΑΒΕΙΡΩΝ
Σε απόσταση μόλις 8 χιλιομέτρων δυτικά της Θήβας, βρίσκεται το ιερό των Καβείρων, που είναι αφιερωμένο σε δύο άγνωστης προέλευσης θεότητες, τον Κάβειρο και τον Παίδα. Οι Κάβειροι θεωρούνταν οι προστάτες του αμπελιού και της ευγονίας των ζώων. Αυτό αποδεικνύεται και από τις απεικονίσεις ταύρων που βρέθηκαν εκεί. Το ιερό χρησιμοποιήθηκε για λατρεία από τα ρωμαϊκά χρόνια μέχρι τη ρωμαϊκή μεταχριστιανική περίοδο. Ο ναός διέθετε υπαίθρια αυλή με δύο βωμούς για θυσίες.
Στα ανατολικά του ναού βρίσκονται τα ερείπια ενός αρχαίου μικρού θεάτρου. Χρησιμοποιήθηκε κατά την ελληνιστική περίοδο και δεν είχε σκηνή. Αποτελούνταν από κοίλο δέκα κερκίδων και έναν βωμό στο κέντρο της ορχήστρας. Το μικρό θέατρο χρησιμοποιήθηκε για δρώμενα που αφορούσαν τους πιστούς.
ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ ΠΤΩΟΥ
Μόλις τρία χιλιόμετρα ανατολικά του Ακραίφνιου, σε μία πλευρά του όρους Πτώου, βρίσκεται το ιερό του Απόλλωνα Πτώου. Το ιερό ήταν εξαρτημένο από τη Θήβα, οπότε θεωρείται ότι δημιουργήθηκε μετά την ανοικοδόμηση των Θηβών επί Κασσάνδρου το 316 π.Χ. Στο σημείο υπήρχε προγενέστερος ναός, από τον οποίο σώζονται ελάχιστα λείψανα. Ο νεότερος ναός χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Στην περιοχή υπήρχε μαντείο που ήταν γνωστό σε όλη τη Βοιωτία. Κάθε πέντε χρόνια διοργανώνονταν ποιητικοί και θεατρικοί αγώνες, τα Πτώϊα. Οι αγώνες συνδυάζονταν με θρησκευτικές τελετές και θυσίες. Στο ιερό έχουν βρεθεί χάλκινα αφιερώματα, αγγεία, σκεύη και πολλά αγαλματίδια αφιερωμένα στο θεό Απόλλωνα.
ΠΛΑΤΑΙΕΣ
Η Μάχη των Πλαταιών το 479 π.Χ. έχει μεγάλη ιστορική σημασία, όχι μόνο για την περιοχή της Βοιωτίας, αλλά για όλη την Ελλάδα, ακόμα και την Ευρώπη. Οι ιστορικοί θεωρούν ότι η νίκη των Ελλήνων έσωσε τον ελληνικό πολιτισμό. Στους πρόποδες του Κιθαιρώνα, το πεδίο της μάχης έχει πλέον μετατραπεί σε αρχαιολογικό χώρο.
Σήμερα σώζονται τμήματα του οχυρωματικού περιβόλου των αρχαίων Πλαταιών, κάποια από τον 4ο αιώνα π.Χ και κάποια που χρονολογούνται στην προϊστορική εποχή. Σώζονται επίσης και ορισμένοι πύργοι, χτισμένοι στον περίβολο. Στο εσωτερικό του οχυρού, στη βορειοδυτική πλευρά, βρίσκεται ο δωρικός ναός της Ήρας. Στο εσωτερικό του ναού βρισκόταν το άγαλμα της Ήρας, έργο του Πραξιτέλη. Σώζονται επίσης τα θεμέλια του βωμού που έχτισαν οι Έλληνες μετά τη μάχη, κατά παραγγελία του Μαντείου των Δελφών. Μέσα από μια επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο, καταλαβαίνει κανείς τη σημασία της μάχης που έχει μείνει στην ιστορία.
Η Μάχη των Πλαταιών το 479 π.Χ. έχει μεγάλη ιστορική σημασία, όχι μόνο για την περιοχή της Βοιωτίας, αλλά για όλη την Ελλάδα, ακόμα και την Ευρώπη. Οι ιστορικοί θεωρούν ότι η νίκη των Ελλήνων έσωσε τον ελληνικό πολιτισμό. Στους πρόποδες του Κιθαιρώνα, το πεδίο της μάχης έχει πλέον μετατραπεί σε αρχαιολογικό χώρο.
Σήμερα σώζονται τμήματα του οχυρωματικού περιβόλου των αρχαίων Πλαταιών, κάποια από τον 4ο αιώνα π.Χ και κάποια που χρονολογούνται στην προϊστορική εποχή. Σώζονται επίσης και ορισμένοι πύργοι, χτισμένοι στον περίβολο. Στο εσωτερικό του οχυρού, στη βορειοδυτική πλευρά, βρίσκεται ο δωρικός ναός της Ήρας. Στο εσωτερικό του ναού βρισκόταν το άγαλμα της Ήρας, έργο του Πραξιτέλη. Σώζονται επίσης τα θεμέλια του βωμού που έχτισαν οι Έλληνες μετά τη μάχη, κατά παραγγελία του Μαντείου των Δελφών. Μέσα από μια επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο, καταλαβαίνει κανείς τη σημασία της μάχης που έχει μείνει στην ιστορία.