Γιατί ο περιορισμός των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ πιο δύσκολος από ό,τι φαίνεται

Τίποτα δεν τραβάει την προσοχή των πολιτικών γρηγορότερα από τους θυμωμένους ψηφοφόρους, και είχαν πολλά να είναι εξαγριωμένα καθώς οι λογαριασμοί φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος έχουν εκτοξευθεί σε τρομακτικά επίπεδα τους τελευταίους μήνες.

Αυτό οδήγησε σε έναν αγώνα για την εξεύρεση τρόπων μείωσης αυτών των δαπανών — αλλά αυτό αποδεικνύεται πολύ δύσκολο, επομένως το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι ότι οι ηγέτες της ΕΕ που συναντώνται αργότερα αυτή την εβδομάδα δεν θα βρουν λύσεις.

«Δεν υπάρχει ενιαία εύκολη απάντηση για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας δεδομένης της ποικιλομορφίας των καταστάσεων μεταξύ των κρατών μελών. Ορισμένες επιλογές είναι κατάλληλες μόνο για συγκεκριμένα εθνικά πλαίσια», δήλωσε την Τετάρτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. «Όλα έχουν κόστος και μειονεκτήματα». 

Το αρχικό πρόβλημα ήταν η αύξηση της ζήτησης φυσικού αερίου στην Ασία πέρυσι σε συνδυασμό με χαμηλότερες από τις κανονικές παραδόσεις ρωσικού αερίου που άφησαν την ευρωπαϊκή αποθήκευση φυσικού αερίου σε ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα. Τώρα ο πόλεμος στην Ουκρανία κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα, καθώς αυξάνεται η πίεση για το μπλοκ να μειώσει γρήγορα τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, άνθρακα και φυσικού αερίου — αν και ορισμένοι εθνικοί ηγέτες απορρίπτουν το οικονομικό κόστος που θα συνεπαγόταν.

«Θα τερματίσουμε αυτήν την εξάρτηση όσο πιο γρήγορα μπορούμε, αλλά για να το κάνουμε αυτό από τη μια μέρα στην άλλη θα σήμαινε ότι θα βυθίσουμε τη χώρα μας και ολόκληρη την Ευρώπη σε ύφεση», προειδοποίησε την Τετάρτη ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς.

Το πρόβλημα για το μπλοκ είναι ότι η απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι στενά συνδεδεμένη με την τιμή του φυσικού αερίου. Οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας καθορίζονται από την τελική εισροή που απαιτείται για την εξισορρόπηση της ζήτησης —που ονομάζεται πληρωμή ως καθαρό— η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις καθορίζεται από το φυσικό αέριο. Αυτό οδήγησε σε χώρες με μεγάλες ποσότητες φθηνότερων ανανεώσιμων πηγών ή πυρηνικής ενέργειας να βλέπουν απότομες αυξήσεις στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας χάρη στο κόστος αυτού του τελευταίου κομματιού ηλεκτρικής ενέργειας με αέριο.

Ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία της Ισπανίας που περιλαμβάνει την Πορτογαλία, το Βέλγιο και την Ιταλία θέλει βαθιές μεταρρυθμίσεις στο μοντέλο τιμών της ΕΕ.

Άλλοι, όπως η Ολλανδία και η Γερμανία, αντιτίθενται σθεναρά σε μια τέτοια προσέγγιση και θέλουν να επικεντρωθούν στη μείωση των επιπτώσεων των υψηλών τιμών στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, αφήνοντας παράλληλα την αγορά να λειτουργεί. 

Μια τρίτη ομάδα, κυρίως στην Κεντρική Ευρώπη, θέλει να χρησιμοποιήσει την απότομη αύξηση των τιμών για να ανανεώσει ή να καταργήσει το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών του μπλοκ και να επανεξετάσει τη νομοθεσία για το κλίμα Fit for 55 .

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κρατά τη μέση λύση — υποστηρίζοντας ότι το τρέχον μοντέλο της αγοράς έχει νόημα, αλλά ενθαρρύνει τις χώρες να αυξήσουν την ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, να μειώσουν τη χρήση ενέργειας και να αυξήσουν την απόδοση.

Στο προσχέδιο συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αυτής της εβδομάδας, που είδε το POLITICO, οι ηγέτες της ΕΕ ζητούν πράγματα όπως μια κοινή προσέγγιση για την αγορά φυσικού αερίου, με στόχο να αποτρέψει τις χώρες από τον ανταγωνισμό μεταξύ τους. Αλλά δεν υπάρχει μεγάλη κίνηση στις τιμές του ρεύματος.

«Δεν φαίνεται ρεαλιστικό να περιμένουμε αποτέλεσμα στη συζήτηση για την ενέργεια σε αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο», είπε ένας διπλωμάτης, τονίζοντας ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δουν περισσότερη ανάλυση προτού δεσμευτούν για άλλα βήματα.

Ψάχνοντας για δράση

Η Ισπανία ήθελε πολύ πιο σθεναρή απάντηση. Η Μαδρίτη διαφωνεί από το περασμένο καλοκαίρι για «αποσύνδεση» του φυσικού αερίου από την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Μαζί με την Πορτογαλία, σκέφτηκε επίσης τον περιορισμό της χονδρικής τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας στα 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα - μια πρόταση που η Ισπανία εγκατέλειψε υπό τις επικρίσεις της βιομηχανίας και των ομάδων καταναλωτών. 

Τώρα η Μαδρίτη πιέζει να λάβει μια συγκεκριμένη άδεια στα τελικά συμπεράσματα της συνόδου κορυφής που θα επιτρέψει στις χώρες να εφαρμόσουν οικειοθελώς ορισμένες βραχυπρόθεσμες λύσεις, όπως ανώτατα όρια τιμών, σύμφωνα με ένα προσχέδιο με αλλαγές πορείας που είδαν το POLITICO.

Το πρόβλημα με το ανώτατο όριο είναι εάν οι τιμές του φυσικού αερίου είναι υψηλότερες από το ανώτατο όριο, η Ισπανία ενδέχεται να μην μπορεί να αγοράσει φυσικό αέριο.

Τα ανώτατα όρια τιμών —είτε στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είτε στο φυσικό αέριο— δεν είναι «καλή επιλογή», ​​δήλωσε η Natalia Collado Van-Baumberghen, ερευνήτρια οικονομολόγος στο ισπανικό think tank EsadeEcPol.

«Εάν επιβάλετε ανώτατο όριο τιμής [στην αγορά φυσικού αερίου], πώς θα προσελκύσετε περισσότερα φορτία LNG στην Ευρώπη;» είπε. «Όταν υπάρχει μια αιχμή της ζήτησης για φυσικό αέριο… Η Ασία μπορεί να πληρώσει περισσότερα για αυτό το φυσικό αέριο, προφανώς τα φορτία πηγαίνουν στην Ασία».

Οι ιδέες της Ισπανίας έχουν υιοθετηθεί από άλλους ηγέτες. 

«Συζητήσαμε τη σημασία της αποσύνδεσης, ενός διαχωρισμού μεταξύ αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Συζητήσαμε το ενδεχόμενο να έχουμε μια ελεγχόμενη τιμή στην αγορά φυσικού αερίου», δήλωσε ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι μετά τη συνάντηση με τους Ισπανούς, Πορτογάλους και Έλληνες ομολόγους του την περασμένη εβδομάδα. «Έχουμε παρόμοιες ιδέες. Αλλά πρέπει να πείσουμε άλλα κράτη μέλη, κράτη που έχουν διαφορετικές ανάγκες και πολύ διαφορετικές δομές και υποδομές», πρόσθεσε.  

Ο Πρωθυπουργός του Βελγίου Αλεξάντερ Ντε Κρου έχει επίσης εκφράσει την πρόταση να τεθεί προσωρινό ανώτατο όριο τιμών στις τιμές χονδρικής στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου στα 120 ευρώ ανά μεγαβατώρα. 

Η Επιτροπή είπε ότι θα εξετάσει επιλογές για τη «βελτιστοποίηση» της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ έως τον Μάιο. Πρώτον, θέλει να αναλύσει τα αποτελέσματα μιας επικείμενης έκθεσης από τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας. 

Οι Βρυξέλλες είναι ανοιχτές σε χώρες που παρεμβαίνουν απευθείας στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ανώτατων ορίων τιμών ή αντισταθμίζοντας παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας με βάση τα ορυκτά. Ωστόσο, τέτοια βήματα συνεπάγονται πιθανά μειονεκτήματα - κόστος, στρέβλωση του ανταγωνισμού, κινδύνους για το διασυνοριακό εμπόριο και ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια. 

Εξωτερικοί εμπειρογνώμονες και άλλες κυβερνήσεις της ΕΕ είναι επίσης επιφυλακτικοί για ένα τόσο υψηλό επίπεδο παρέμβασης. 

«Ειλικρινά, δεν θα υπάρξει υπονόμευση των μηχανισμών της αγοράς ή των μόνιμων επιδοτήσεων, ειδικά στην ορυκτή ενέργεια», δήλωσε ο Scholz την Τετάρτη. 

Υπάρχει επίσης ανησυχία ότι η αποσύνδεση του φυσικού αερίου από την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας θα αφαιρούσε το κίνητρο για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας - έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και επίσης συνδέεται με το σχέδιο της ΕΕ να εγκαταλείψει τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. 

Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας σχεδιάστηκε για να είναι «ο καλύτερος σύντροφος» των παραγωγών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δήλωσε ο Collado Van-Baumberghen. «Δεν πρέπει να αλλάξουμε την αγορά γιατί [είναι] ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να επιτύχουμε τον στόχο μας για το 100% της παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας».

Αυτό είναι πολύ λεπτό για τους εθνικούς ηγέτες που δέχεται πυρά στο εσωτερικό.

Οι Βρυξέλλες είναι ανοιχτές σε χώρες που παρεμβαίνουν απευθείας στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ανώτατων ορίων τιμών ή αντισταθμίζοντας παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας με βάση τα ορυκτά. Ωστόσο, τέτοια βήματα συνεπάγονται πιθανά μειονεκτήματα - κόστος, στρέβλωση του ανταγωνισμού, κινδύνους για το διασυνοριακό εμπόριο και ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια. 

Εξωτερικοί εμπειρογνώμονες και άλλες κυβερνήσεις της ΕΕ είναι επίσης επιφυλακτικοί για ένα τόσο υψηλό επίπεδο παρέμβασης. 

«Ειλικρινά, δεν θα υπάρξει υπονόμευση των μηχανισμών της αγοράς ή των μόνιμων επιδοτήσεων, ειδικά στην ορυκτή ενέργεια», δήλωσε ο Scholz την Τετάρτη. 

Υπάρχει επίσης ανησυχία ότι η αποσύνδεση του φυσικού αερίου από την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας θα αφαιρούσε το κίνητρο για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας - έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και επίσης συνδέεται με το σχέδιο της ΕΕ να εγκαταλείψει τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. 

Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας σχεδιάστηκε για να είναι «ο καλύτερος σύντροφος» των παραγωγών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δήλωσε ο Collado Van-Baumberghen. «Δεν πρέπει να αλλάξουμε την αγορά γιατί [είναι] ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να επιτύχουμε τον στόχο μας για το 100% της παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας».

Αυτό είναι πολύ λεπτό για τους εθνικούς ηγέτες που δέχεται πυρά στο εσωτερικό.    https://www.politico.eu/