Η Σαουδική βρωμιά του Μπόρις Τζόνσον

ΛΟΝΔΙΝΟ — Ο ένας είναι πρώην δημοσιογράφος που ηγείται μιας φιλελεύθερης δημοκρατίας. Ο άλλος είναι ένας αυταρχικός διάδοχος ενός καταπιεστικού κράτους που εκτελεί ανθρώπους και έχει μηδενική ανοχή στην ελευθερία του λόγου. Ωστόσο, υπάρχει μια περίεργη διαμάχη μεταξύ του Μπόρις Τζόνσον και του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

Αυτή την εβδομάδα, ο Τζόνσον κατευθύνθηκε στη Σαουδική Αραβία για να παρακαλέσει το κράτος του Κόλπου να αντλήσει περισσότερο πετρέλαιο σε μια προσπάθεια να καλύψει το διαφαινόμενο χάσμα που προκαλείται από τη μείωση των εισαγωγών ρωσικών καυσίμων από τη Δύση. Το Λονδίνο, η Ουάσιγκτον και η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσαν ότι σχεδιάζουν να μειώσουν τις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας για να ασκήσουν πίεση στον Βλαντιμίρ Πούτιν μετά την εισβολή του στην Ουκρανία.

Αλλά για τον Johnson, η ενασχόληση με τον διάδοχο - γνωστό ως MBS - μπορεί να είναι περισσότερη ευχαρίστηση παρά δουλειά. «Η χημεία μεταξύ τους απλώς λειτουργεί», είπε ο Έντι Λίστερ, πρώην μακροχρόνιος βοηθός του Τζόνσον, ο οποίος ασχολήθηκε με τις χώρες του Κόλπου ενώ εργαζόταν στην Ντάουνινγκ Στριτ και μόλις έγινε μη αμειβόμενος μη εκτελεστικός διευθυντής του Κοινού Επιχειρηματικού Συμβουλίου της Σαουδικής Βρετανίας.                                                                                   Οι δύο ηγέτες γελούν καλά όταν συζητούν και συμπαθούν πολύ ο ένας τον άλλον, είπε ο Λίστερ. «Δεν είναι τίποτα περισσότερο από αυτό. δεν υπάρχει τίποτα μαγικό», πρόσθεσε. «Απλώς φαίνεται να τα καταφέρνουν».

Στο ταξίδι του, ο Johnson μίλησε με τον MBS και τον Mohamed bin Zayed, τον διάδοχο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, σε μια προσπάθεια να πείσει τα κράτη του ΟΠΕΚ να αυξήσουν την παραγωγή πετρελαίου και να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες τιμές των καυσίμων παγκοσμίως. 

Το μέρος της συνάντησής του με τον MBS επρόκειτο να διαρκέσει 20 λεπτά, αλλά οι δυο τους κατέληξαν να συνομιλούν για μιάμιση ώρα, σύμφωνα με υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος.

Κατά τη διάρκεια ενός τηλεφωνήματος πριν από μερικές εβδομάδες, το ζευγάρι ακουγόταν περισσότερο σαν ένα ζευγάρι εκκολαπτόμενων εραστών παρά με διεθνείς πολιτικούς. «Μου λείπεις», είπε ο ένας. «Μου λείπεις περισσότερο», απάντησε ο άλλος, σύμφωνα με τον αξιωματούχο.

Οι βοηθοί του Τζόνσον λένε ότι τα πάει καλά με τους περισσότερους ξένους ηγέτες λόγω της θερμής προσέγγισής του. «Δεν είναι άκαμπτος και επίσημος», είπε ο Λίστερ. 

Ο Βρετανός πρωθυπουργός είναι επίσης καλά διαβασμένος, λατρεύει τις γλώσσες και έχει ισχυρή αντίληψη της ιστορίας - κάτι που τον έχει βοηθήσει να γίνει αγαπητός στους ξένους ομολόγους του.              «Οι γνώσεις του… είναι πλεονέκτημα και σέβεται τους ανθρώπους γιατί γνωρίζει την ιστορία και τον πολιτισμό τους», είπε ο ίδιος κυβερνητικός αξιωματούχος που αναφέρθηκε παραπάνω. «Αυτό έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία σε αυτό το μέρος του κόσμου, επειδή συναντούν τόσους πολλούς ηγέτες που είναι εντελώς ανίδεοι και προσβλητικοί σχετικά με αυτό».

Ωστόσο, το αν ο Τζόνσον μπορεί να πείσει τα κράτη του Κόλπου να παράγουν περισσότερο πετρέλαιο είναι ένα άλλο ερώτημα.

Δικαιώματα και λάθη

Η ενασχόληση με κράτη όπως η Σαουδική Αραβία απαιτεί από τους περισσότερους δυτικούς ηγέτες να κρατούν τη μύτη τους. Ο MBS εκτέλεσε 81 άτομα λίγο πριν ο Τζόνσον προσγειωθεί στο έδαφος της Σαουδικής Αραβίας, και άλλα τρία ενώ ο Βρετανός πρωθυπουργός ήταν εκεί.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν διέκοψε τις σχέσεις του με τον MBS ως απάντηση στη δολοφονία του δημοσιογράφου της Washington Post Τζαμάλ Κασόγκι από αξιωματούχους της κυβέρνησης της Σαουδικής Αραβίας - μια δολοφονία που ευρέως θεωρείται ότι είχε διαταχθεί από τον ίδιο τον πρίγκιπα διάδοχο.

Οι γυναίκες στο βασίλειο εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας, αν και η MBS έχει επιφέρει ορισμένες μεταρρυθμίσεις που επέτρεψαν στις γυναίκες να εισέρχονται σε χώρους διασκέδασης και να οδηγούν. 

Ο Λίστερ υποστήριξε ότι οι αλλαγές μπορεί να φαίνονται σαν μικρά βήματα για τους δυτικούς παρατηρητές, αλλά είναι ευπρόσδεκτες στην Ντάουνινγκ Στριτ και πρέπει να υποστηριχθούν. «Είναι πολύ δύσκολο να μεταρρυθμίσεις πλήρως μια πολύ συντηρητική χώρα, όπως είναι η Σαουδική Αραβία», υποστήριξε. «Δεν είναι εύκολο και ο MBS παίρνει τεράστιους κινδύνους και είναι σωστό να τον υποστηρίξουμε».                                                                                                                                          Άλλοι είναι λιγότερο πρόθυμοι να επαινέσουν την πρόοδο - και σημειώνουν ότι ο MBS είναι πιο σκληρός όταν πρόκειται για τη δίωξη των αντιπάλων του από τους προκατόχους του. «Υπήρξε μια μεταρρυθμιστική διαδικασία δύο βημάτων προς τα εμπρός, ένα βήμα πίσω στο βασίλειο», δήλωσε ο Sanam Vakil, αναπληρωτής διευθυντής του Προγράμματος Μέσης Ανατολής-Βόρειας Αφρικής στο Chatham House.

Το Ηνωμένο Βασίλειο επιμένει ότι προβάλλει τα ανθρώπινα δικαιώματα κάθε φορά που συνομιλεί με τη Σαουδική Αραβία ή άλλα σκληροπυρηνικά κράτη. Ο Τζόνσον το έκανε ξανά μετά τη συνάντησή του με τον MBS αυτή την εβδομάδα . 

Αλλά κάποιοι στην κυβέρνηση βλέπουν διπλά μέτρα και μέτρα. «Είναι θέμα βαθμού, γιατί οι Αμερικανοί εκτελούν πάρα πολλούς ανθρώπους», είπε ο ίδιος ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος. Ωστόσο, το νομικό καθεστώς των ΗΠΑ είναι ανεξάρτητο από την κυβέρνηση και διαφανές, και η θανατική ποινή είναι στις περισσότερες περιπτώσεις απόφαση σε κρατικό επίπεδο.

«Δεν έχω την πολυτέλεια να αγνοήσω τη Σαουδική Αραβία»

Παρά το γεγονός ότι αναφέρθηκε στα ανθρώπινα δικαιώματα και καταδίκασε τη δολοφονία Κασόγκι εκείνη την εποχή, το Ηνωμένο Βασίλειο διατήρησε τη στενή του σχέση με τη Σαουδική Αραβία.

Η Βρετανία εξάγει δισεκατομμύρια λίρες σε όπλα στη χώρα και λαμβάνει δισεκατομμύρια λίρες σε ξένες επενδύσεις σε αντάλλαγμα, και οι δύο πλευρές ανταλλάσσουν κρίσιμες αμυντικές πληροφορίες. Η Δύση βασίζεται επίσης στη Σαουδική Αραβία ως τον μεγαλύτερο εξαγωγέα αργού πετρελαίου στον κόσμο.

«Σε μια τέτοια εποχή, φοβάμαι ότι θα πρέπει να πάμε σε μέρη που είναι άβολα για εμάς και για τους εταίρους μας, γιατί το μεγαλύτερο κακό είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν», δήλωσε ο πρώην υπουργός Μέσης Ανατολής Άντριου Μούρισον. «Σίγουρα ισχύει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει μια βαθιά και μακροχρόνια σχέση με το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας, κάτι που δεν σημαίνει ότι είμαστε μαζορέτες για αυτήν τη χώρα. Αλλά λειτουργούμε σε έναν ρεαλιστικό χώρο και παραδοσιακά αποφεύγουμε τις αντιπαραθέσεις».                                                                                                                Άλλοι είναι πιο ειλικρινείς στην εκτίμησή τους. «Η Σαουδική Αραβία είναι μια ευκαιρία για τις βρετανικές επιχειρήσεις, επομένως η κυβέρνηση θα δικαιολογούσε αυτή τη δέσμευση με όποιον τρόπο θα ήθελε να τη δει», δήλωσε ο Βακίλ από το Chatham House.

Πράγματι, το Ηνωμένο Βασίλειο επιθυμεί επίσης μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών με το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου, το οποίο περιλαμβάνει τη Σαουδική Αραβία και άλλα κράτη που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. «Γνωρίζαμε ότι η συναλλαγή με τη Σαουδική Αραβία και μερικές από τις άλλες χώρες του Κόλπου θα ήταν εφιάλτης δημοσίων σχέσεων», είπε ένας πρώην αξιωματούχος του τμήματος εμπορίου. «Δεν νομίζω ότι θα υπάρξουν πολλές φωνές για αυτό όσο συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις».

Αλλά η κυβέρνηση είναι ξεκάθαρη για τη ρεαλπολιτική που εμπλέκεται. «Στην περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας, δεν είναι χάλια για κάποιον που μπορείτε να αντέξετε οικονομικά να αγνοήσετε», είπε ο ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος. «Αυτός είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός αργού πετρελαίου στον κόσμο».

Παρά τη γοητεία του, ο Τζόνσον είναι διαβόητος για την επιδίωξη συναλλακτικών σχέσεων. «Δεν κάνει πραγματικά φίλους. Έχει μόνο ενδιαφέροντα», εξήγησε η βιογράφος του Sonia Purnell. «Είμαι σίγουρος ότι έχει την φαλλοκρατία που αγαπούν οι αυταρχικοί ηγέτες σε όλο τον κόσμο. Είμαι σίγουρος ότι μπορεί να πει τα σωστά πράγματα που θα τους ευχαριστούσαν».

Μην πυροβολείτε τον αγγελιοφόρο

Κάποιοι πιστεύουν ότι ο Τζόνσον έγινε μεσάζων μεταξύ Μπάιντεν και MBS λόγω της άρνησης του προέδρου των ΗΠΑ να εμπλακεί απευθείας με τον διάδοχο και της απόρριψης από τον Σαουδάραβα ηγέτη στις προσπάθειες του Λευκού Οίκου να συζητήσει την παραγωγή πετρελαίου τις τελευταίες εβδομάδες.

Ο Madawi al-Rasheed, συγγραφέας πολλών βιβλίων για τη Σαουδική Αραβία, είπε ότι ο πρωθυπουργός θα μπορούσε «να ενεργεί ως αγγελιοφόρος, ως απεσταλμένος εκ μέρους των Αμερικανών για να πείσει τον Muhammed bin Salman να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου για να κατευνάσει τις τιμές. ” 

«Ο Μπόρις μπορεί να μιλήσει στα κράτη του Κόλπου χωρίς αυτά να αισθάνονται ότι τους κάνει κήρυγμα όπως ο Μπάιντεν», είπε ένας εν ενεργεία υπουργός της κυβέρνησης. «Μετά την αποχώρηση επίσης από το Αφγανιστάν, όλος ο ανατολικός Κόλπος βλέπει τις ΗΠΑ ως έναν αξιόπιστο εταίρο όλο και λιγότερο. Έτσι ο Μπόρις που παίρνει τον μανδύα θα μπορούσε να θεωρηθεί ως «παγκόσμια Βρετανία» στη δράση».

Αυτοί στην κυβέρνηση υποστηρίζουν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι σημαντικό μέλος πολλών παγκόσμιων οργανισμών, συμπεριλαμβανομένου του ΝΑΤΟ και της G7, επομένως όταν ο Τζόνσον απευθύνει εκκλήσεις σε άλλα έθνη το κάνει ως μέλος ισχυρών ομάδων, όχι μόνο για λογαριασμό της Βρετανίας ή ακόμα και των ΗΠΑ. 

Αλλά όπως σε όλες τις συναλλακτικές σχέσεις, έτσι και η άλλη πλευρά χρειάζεται κάτι από το παζάρι.

«Δεν νομίζω ότι ο Μπόρις Τζόνσον ασκεί επιρροή στον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Στην πραγματικότητα, νομίζω ότι είναι το αντίστροφο: η Σαουδική Αραβία κρατά ομήρους τους συμμάχους της», δήλωσε ο al-Rasheed. «Γνωρίζει ότι οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν απελπιστική ανάγκη για το πετρέλαιο του αυτή τη στιγμή, επομένως θα μεγιστοποιήσει το κέρδος του».

Ο Al-Rasheed υποστήριξε ότι η MBS ενδιαφέρεται να πάρει όπλα από την Ουάσιγκτον και τη Βρετανία και τίποτα άλλο – καθώς τα όπλα «εγγυούνται την ασφάλεια του θρόνου».

Άλλοι υποστηρίζουν ότι η συναλλαγή δεν είναι εμφανής. Ο Τζόνσον δεν ζήτησε άμεσα περισσότερο πετρέλαιο όταν συναντήθηκε με τον MBS και ο ομόλογός του δεν ζήτησε πράγματα σε αντάλλαγμα. Η συζήτηση λέγεται ότι ήταν περισσότερο υπονοούμενη παρά φανερή. Έκτοτε δεν υπήρξε καμία πρόταση για συμφωνία.

«Ολόκληρη η κουλτούρα τους αφορά την αποφυγή αυτής της συναλλακτικής προσέγγισης που κυριαρχεί σε μεγάλο μέρος της δυτικής κουλτούρας», είπε ο ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος.

Απόδραση από το βασίλειο

Άλλοι υποστηρίζουν ότι η σαουδαραβική αγανάκτηση του Τζόνσον θα κάνει ελάχιστα για να μειώσει την εξάρτηση από τη Δύση από τα βρώμικα καύσιμα που παράγονται σε αυταρχικές χώρες.

«Το να κλίνουμε στην πολιτική ενέργειας της παλιάς σχολής δεν βοηθάει στην απελευθέρωση της Βρετανίας για να κάνει αυτό που θέλει να κάνει», δήλωσε ο Ντάρεν Τζόουνς, ο πρόεδρος των Εργατικών στην επιτροπή επιχειρήσεων και ενέργειας της Βουλής των Κοινοτήτων. Είπε ότι η μετάβαση προς ένα καθαρό μηδενικό μέλλον «θα μας έθετε σε ισχυρότερη θέση, τόσο από την άποψη της ενεργειακής ασφάλειας, αλλά και από την οπτική της εξωτερικής πολιτικής».

Ο ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος υποστήριξε ότι «κανείς δεν είναι πιο ενθουσιώδης από τον πρωθυπουργό για να φτάσει σε έναν κόσμο όπου δεν είμαστε στο έλεος των παγκόσμιων παραγωγών υδρογονανθράκων. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι δεν βρισκόμαστε σε αυτό το σημείο αυτή τη στιγμή».

Το ίδιο πρόσωπο είπε ότι η επιλογή ήταν είτε να μιλήσω με ηγέτες όπως ο MBS είτε να έχω λιγότερο έλεγχο στην επικείμενη κρίση κόστους ζωής στη Βρετανία. «In sha'Allah η τιμή του πετρελαίου θα πέσει», πρόσθεσαν.                                    www.politico.eu