Βραβείο Europa Nostra στην πλατφόρμα παπύρων του Αιγυπτιακού Μουσείου

Με το ευρωπαϊκό βραβείο πολιτιστικής κληρονομιάς Europa Nostra 2020 στην κατηγορία «Έρευνα» τιμήθηκε η διαδικτυακή πλατφόρμα παπύρων TPOP (Turin Papyrus Online Platform) του Αιγυπτιακού Μουσείου του Τορίνο
(Museo Egizio).

Ανάμεσα στις άλλες σημαντικές του αρχαιότητες, το Αιγυπτιακό Μουσείο του Τορίνο διαθέτει μια τεράστια συλλογή παπύρων. Η συλλογή περιλαμβάνει περίπου 700 πλήρη ή αποκατεστημένα χειρόγραφα και πάνω από 17.000 θραύσματα παπύρου από διάφορες περιοχές, τεκμήρια όλα ενός πολιτισμού γραπτού λόγου 3.000 ετών, οκτώ γλωσσών και επτά γραφών.

Από το 2017, το Μουσείο ξεκίνησε την ψηφιοποίηση του τεράστιου αυτού υλικού. Το αποτέλεσμα ήταν η διαδικτυακή πλατφόρμα TPOP, η οποία ξεκίνησε τη λειτουργία της τον Σεπτέμβριο του 2019.
Μέχρι στιγμής, η διαδικτυακή πλατφόρμα περιλαμβάνει τους ιερατικούς παπύρους της Ραμσιδικής περιόδου με προέλευση το Ντέιρ Ελ Μεντίνα, ένα αρχαίο αιγυπτιακό χωριό ειδικά κατασκευασμένο για το εργατικό δυναμικό των βασιλικών τάφων του Νέου Βασιλείου. Μέσα από την ποικιλία των κειμένων της, η συλλογή δίνει μια ασυνήθιστη εικόνα του τρόπου σκέψης σε μια ιδιόμορφη και μοναδική αιγυπτιακή κοινότητα και, ως εκ τούτου, θεωρείται ως μία από τις πιο σημαντικές ιστορικά συλλογές παπύρων του κόσμου.      
Για το μέλλον, προβλέπεται να συμπεριληφθεί στην πλατφόρμα όλο το υλικό παπύρων του Μουσείου. Μελετάται, επίσης, και η διεύρυνση της ΤPOP σε μια «διαδικτυακή πλατφόρμα παπύρων της Ευρώπης», με δυνατότητα διασύνδεσης των διαφόρων συλλογών αιγυπτιακών παπύρων που φυλάσσονται σε διάφορα ευρωπαϊκά πολιτιστικά ιδρύματα και με στόχο τον συνδυασμό, ακόμη και την ψηφιακή ένωση συλλογών και τμημάτων εγγράφων, με τρόπο που δεν θα ήταν εφικτός στον φυσικό κόσμο.

Από τεχνική άποψη, το ψηφιοποιημένο υλικό της TPOP διατίθεται σε υψηλή ανάλυση και σε διασύνδεση με ανοιχτά μεταδεδομένα (open metadata), έτσι ώστε να είναι ανιχνεύσιμα ψηφιακά τα φυσικά χαρακτηριστικά, η γραφή και τα σχέδια που φέρει κάθε αντικείμενο. Επιπλέον, η διαδικτυακή πλατφόρμα είναι διαθέσιμη σε ανοικτή πρόσβαση και είναι μια πλατφόρμα πολλαπλών χρηστών, δίνοντας τη δυνατότητα στους μελετητές να μπορούν να συνεργάζονται πάνω στο ίδιο υλικό από διάφορες τοποθεσίες και να ανταλλάσσουν ελεύθερα δεδομένα.

Αξίζει εδώ να σημειωθεί η εξαιρετική πρωτοβουλία του Μουσείου να  καταργήσει την πρακτική αποκλειστικής χορήγησης άδειας για τη δημοσίευση μεμονωμένων χειρογράφων σε έναν μόνο μελετητή, μια πολιτική που περιορίζει τις δυνατότητες της έρευνας και οδηγεί σε πολύ λίγες δημοσιεύσεις. Σε συνδυασμό με αυτό, η ελεύθερη διάθεση της TPOP από το Μουσείο, προωθεί την υψηλού επιπέδου έρευνα, καθιστώντας εφικτές ερευνητικές συνεργασίες μεταξύ των επιμελητών του, και μεμονωμένων ερευνητών, καθώς και ερευνητικών ομάδων.        www.naftemporiki.gr